Ορθοδοξία, Δύση και Ισλάμ: Απάντηση στον Χρήστο Γιανναρά

Το άρθρο του θα το βρείτε εδώ. Ακολουθεί απάντηση.

Το εμπόδιο του Γιανναρά, όπως και σε πολλούς άλλους, είναι η ημιμάθεια περί Ισλαμικής Θεολογίας και Νομολογίας. Όσο κάποιος είναι αποκλεισμένος η δεν έχει πρόσβαση σε ορθόδοξες Μουσουλμανικές πηγές (η τουλάχιστον κάνει κακή χρήση αυτών) καταλήγει να μιλά με άγνοια περί Ισλάμ, πόσο μάλλον να μπει στην διαδικασία της συγκριτικής.

Καταρχήν δεν συνειδητοποιεί ότι αντικρούει τον Μωσαϊκό Νόμο και την Π. Διαθήκη με την κριτική που ασκεί προς την «Θεοκρατία» (σαν όρος δεν είναι απολύτως αποδεκτός από τους Μουσουλμάνους). Είναι πολύ άστοχη η δήθεν σύγκλιση μεταξύ Δύσης και Ισλάμ. Σύγκλιση = η κλίση προς ένα μέρος. Που και πως το Ισλάμ κλίνει προς την ίδια μεριά με την Δύση; Πουθενά και σε κανένα σημείο. Αντίθετα, η υιοθέτηση της δημοκρατίας από τον Χριστιανισμό δηλώνει ένα είδος σύγκλισης με το δυτικό στοιχείο.

Η μόνη επιχειρηματολογία του Γιανναρά, ότι δήθεν το Ισλάμ συγκλίνει με την Δύση, είναι η παραπομπή σε διάφορα ιστορικά γεγονότα αναταραχής στις Μουσουλμανικές χώρες. Ένα τέτοιο λογικό σφάλμα δεν το περιμένει κανείς από έναν μορφωμένο και διανοούμενο. Διότι όταν θέλεις να τεκμηριώσεις μια τοποθέτηση σου (ότι το Ισλάμ συγκλίνει με την Δύση) τότε χρησιμοποιείς Ισλαμικές πηγές (δηλ Κοράνι και Σούννα) και όχι ανθρώπινες συμπεριφορές. Οφείλεις να παρουσιάσεις την φύση του Ισλάμ και όχι την φύση των ανθρώπων που δηλώνουν οπαδοί του Ισλάμ.

Εάν λοιπόν θέλουμε να κρίνουμε, με βάση τους ανθρώπους, το πιστεύω και τι πρεσβεύει, τότε η επιχειρηματολογία του Γιανναρά πρόκειται να έχει μεγάλο πρόβλημα σε έναν διάλογο. Εάν κάποιος, για παράδειγμα, του έλεγε για το Βυζάντιο και για τον ολοκληρωτικό του χαρακτήρα, για διάφορα σκοτεινά ιστορικά σημεία τυραννίας, για αστοχίες, λάθη και συνεχόμενα σκάνδαλα της Εκκλησιάς και του κλήρου, τότε τι θα απαντούσε; Για την ακρίβεια, προς το τέλος του άρθρου του παραδέχεται τα εξής:

Η εκκλησιαστική ορθοδοξία στις σύγχρονες ιστορικές της επιβιώσεις έχει αισθητά διαβρωθεί από την εκνομίκευση – κυρίως λόγω του νεωτερικού εκδυτικισμού της.

Ο Γιανναράς παραδέχεται ότι υπάρχει ένας «νεωτερικός εκδυτικισμός» της Εκκλησιαστικής Ορθοδοξίας. Εάν κάποιος, ένας άλλος διανοούμενος, ας πούμε Μουσουλμάνος, έκρινε με βάση αυτόν τον «νεωτερικό εκδυτικισμό» της Ορθόδοξης Εκκλησιάς και κατέληγε ότι ο Χριστιανισμός και η Δύση στην ουσία συγκλίνουν, αυτό θα έβρισκε σύμφωνο τον Γιανναρά; Όμως προσπαθεί να το σώσει (η προσπαθεί) λέγοντας:

Έχει όμως το πλεονέκτημα να διασώζει στη θεσμική της άρθρωση και προπάντων στη θεολογία και στη λατρεία της την πρωτοχριστιανική ριζοσπαστική άρνηση του θρησκευτικού ατομοκεντρισμού και του συνακόλουθου νομικισμού

Εδώ ο Γιανναράς δεν είναι συνεπής. Γιατί δέχεται το πλεονέκτημα αυτό για τον Χριστιανισμό και όχι για το Ισλάμ; Ιδιαίτερα όταν βάλουμε τον Σαλαφισμό στη συζήτηση; Γιατί στον Χριστιανισμό η θεολογία και η λατρεία να αποτελούν ένα «διασωστικό» μέσο και όχι για το Ισλάμ; Ίσως γιατί δεν γνωρίζει ότι το Ισλάμ είναι πολύ πλούσιο σε θεολογία. Ίσως νομίζει, όπως πολλοί αδαείς, ότι το Ισλάμ είναι απλά και μόνο ένας Νόμος.

Όπως είπα και στην αρχή, ο Γιανναράς δεν γνωρίζει περί Ισλαμικής θεολογίας και Νομολογίας. Δεν έχει πρόσβαση σε Ισλαμικές πηγές. Ακόμα και αν είχε, λόγω στερεοτύπων, θα αδυνατούσε να δει αυτά τα «διασωστικά» μέσα που υπάρχουν στο Ισλάμ, (θεολογία, λατρεία, νομολογία (Φίκχ), που διαλύουν κάθε νομικισμό. Μια θεολογία και νομολογία που προέρχονται από τον ίδιο τον Προφήτη, τον Απόστολο του Θεού, και όχι από ερμηνείες τρίτων (εκκλησία) όπως στην περίπτωση του Χριστιανισμού.

Και εδώ ακριβώς είναι το οξύμωρο της υπόθεσης. Ο νομικισμός ευνοείται στην Εκκλησιαστική Ορθόδοξη παράδοση. Η Εκκλησία στον Χριστιανισμό ορίζει την θεολογία και την λατρεία (όχι ο Ιησούς). Η ιστορία έχει δείξει ότι η Εκκλησία όριζε το τι είναι θεολογία και λατρεία με βάση συγκεκριμένα ιδιοτελή συμφέροντα (δες το τριαδολογικό δόγμα με τον τρόπο που καθορίστηκε και τις αντιπαλότητες με τους αιρετικούς).

Άχμαντ Ελντίν

Δείτε επίσης:

Απάντηση σε Χριστιανική ένσταση για τον άνθρωπο στο Ισλάμ